Tăng sức mạnh mềm bằng chính sách chính đáng

Trong hành trình 2 ngày tới Việt Nam, nhà tư tưởng đối ngoại hàng đầu Hoa Kỳ đã để lại một thông điệp then chốt: gia tăng sức mạnh mềm là gieo lòng tin vào đối tác bằng tính chính đáng trong các chính sách của mình.

Trong hai ngày, GS Joseph Nye đã có một lịch trình dày đặc, cuộc gặp với Thủ tướng Việt Nam, trực tuyến trên VietNamNet, thuyết trình tại Diễn đàn VNR500 và nói chuyện với cán bộ ngoại giao Việt Nam.

Các cuộc thảo luận đều tập trung vào hai chủ đề được quan tâm nhiều nhất là gia tăng sức mạnh mềm cho Việt Nam và sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc.

Hai chủ đề tưởng khác nhau này lại có liên hệ với nhau ở chỗ: Trung Quốc trỗi dậy như một cây cao phủ bóng thì các nước xung quanh trong đó có Việt Nam làm thế nào để không bị “cớm nắng”.

GS Joseph Nye đã có câu trả lời.

Niềm tin để có điệu nhảy hai người

Trong cuộc gặp với lãnh đạo doanh nghiệp tại Diễn đàn VNR500, ông nói “Sức mạnh mềm như một điệu nhảy, nó đòi hỏi phải có đối tác.” Nói nôm na là, một chàng trai phải có sức hấp dẫn đủ để thuyết phục một cô gái nhảy với mình. Thành công phụ thuộc và sự chấp nhận của cô gái.

Có những cách khác để đạt mục đích như ép buộc cô gái (cây gậy) hay dùng tiền để dụ dỗ (cà rốt), nhưng cả hai đều không có lợi trong dài hạn bằng việc tạo ra niềm tin và thiện cảm trong lòng cô gái kia.

Nye khẳng định: “Chìa khóa của sức mạnh mềm là lòng tin.”

Lý lẽ đơn giản đó không phải quốc gia nào cũng thấu hiểu sâu sắc và áp dụng triệt để.

Mỹ vẫn đơn phương gây chiến và Iraq và đánh Afganistan bất chấp sự phản đối của nhiều quốc gia. Điều đó bào mòn lòng tin vào sức hấp dẫn của hệ tư tưởng Mỹ ở nhiều nơi trên thế giới. GS Nye nói trong Diễn đàn VNR500: “Mỹ không xóa bỏ được quan niệm của thế giới về nước Mỹ tự kiêu, áp đặt nước khác, thì nước Mỹ không thể thành công.”

Trung Quốc cũng nỗ lực gia tăng sức hấp dẫn bằng cách thành lập hàng trăm Học viện Khổng Tử, quốc tế hóa kênh CCTV và Tân Hoa Xã… Nhưng, những nỗ lực đó sẽ không đạt hiệu quả mong đợi nếu Trung Quốc tiếp tục có những động thái làm rạn vỡ niềm tin của thế giới.

GS Nye nói trong cuộc bàn tròn trên VietNamNet: “Trung Quốc có những hành xử làm xấu đi hình ảnh của mình với thế giới như cách hành xử ở Biển Đông, thiếu hợp tác tại Hội nghị biến đổi khí hậu Copenhagen hay vấn đề nhân quyền trong nước…”

Những điều đó góp phần khiến cho Trung Quốc chưa thể có sức mạnh mềm đáng kể so với Mỹ. GS Nye cho biết, trong một cuộc thăm dò gần đây, đa số người dân các quốc gia Châu Á bị hấp dẫn và ảnh hưởng bởi giá trị Mỹ chứ không phải Trung Quốc.

Cởi mở để gia tăng sức mạnh mềm

Trở lại với Việt Nam, nhà tư tưởng đối ngoại khẳng định như hai năm trước rằng: “tinh thần độc lập dân tộc và phát triển kinh tế nhanh chóng” là nguồn sức mạnh mềm của Việt Nam khiến thế giới ngưỡng mộ.

Việt Nam có nhiều câu chuyện hấp dẫn để kể và để tăng hơn nữa sức hấp dẫn của mình, GS Nye cho rằng Việt Nam hãy tiếp tục thực hiện mạnh hơn nữa con đường cải cách và hội nhập theo hướng cởi mở như trong thời gian Đổi mới vừa qua.

GS Nye khẳng định trong cuộc bàn tròn trên VietNamNet: “Về đối nội, Việt Nam nên tiếp tục gia tăng tự do phát ngôn và tính phản biện trong nước hơn nữa. Về đối ngoại, nên quan hệ chặt chẽ với các quốc gia khác nhất là khối ASEAN.”

Ông còn có một số ý tưởng cụ thể trong cuộc gặp với cán bộ ngoại giao Việt Nam như Việt Nam hãy cùng ASEAN đưa ra giải pháp chung chống biến đổi khí hậu thay vì cãi nhau như các nước khác; đầu tư vào các dự án tốt và kiên quyết nói “Không” với các dự án bẩn gây ô nhiễm môi trường.

Những chính sách chính đáng như vậy mới giúp Việt Nam phát triển bền vững và gia tăng ảnh hưởng trong dài hạn.

GS Nye kết luận: “Đó là cách chứng tỏ Việt Nam đi đúng hướng. Khi đó, Việt Nam sẽ tranh thủ được sự cảm thông và ủng hộ của thế giới. Và sẽ khó cho Trung Quốc trong việc "phủ bóng" Việt Nam.”

Khánh Duy